Günümüzde fiziksel sağlığımızı korumak için sayısız önlem alıyoruz: organik besleniyoruz, spor yapıyoruz, düzenli check-up’lara gidiyoruz. Peki ya zihinsel sağlığımız? Onu ne kadar önemsiyoruz? "Beyin çürümesi" kavramı, zihinsel ataletin, eleştirel düşünceden uzaklaşmanın ve entelektüel tembelliğin bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Adeta bir paslanma gibi, kullanılmayan beyin hücrelerimiz işlevini yitiriyor.
Nedenleri: Bilgi Çöplüğü ve Tembellik
Sosyal medyanın hızla yaydığı "fast bilgi", derinlemesine düşünmeyi engelliyor. Her şeyi özetle, 280 karakterle, 15 saniyelik videolarla tüketiyoruz. Oysa beyin, tıpkı bir kas gibi, çalıştıkça güçlenir. Sürekli hazır bilgiye maruz kalmak, analiz yeteneğimizi köreltiyor. Bir konuyu araştırmak yerine, "Google’da bir arama, Wikipedia’da bir göz atma" ile yetiniyoruz.
Daha da tehlikelisi, "kendi fikri olmayanların, başkalarının fikirleriyle yaşaması". Başkalarının yorumlarını, siyasi görüşlerini, hatta önyargılarını olduğu gibi benimseyen bir toplum haline geldik. Eleştirel düşünce yerine, "taraftarlık" zihniyeti öne çıkıyor.
Sonuçları: Düşünce Fakirliği ve Yalnızlık
Beyin çürümesi, yalnızca bireysel değil, toplumsal bir sorun. Yüzeysel bilgiyle yetinen insanlar, manipülasyona açık hale geliyor. Tarih tekerrür ediyor, komplo teorileri gerçek sanılıyor, bilimsel veriler reddediliyor. Dahası, bu durum insanları entelektüel yalnızlığa sürüklüyor. Derin sohbetlerin yerini, boş muhabbetler alıyor.
Çözüm: Zihni Diriltmek
Peki beynimizi bu çürümekten nasıl kurtarabiliriz?
Okumak, okumak, okumak! Romanlar, felsefe kitapları, bilimsel makaleler… Beyni besleyen en güçlü gıda, kelimelerdir.
Eleştirel düşünmeyi öğrenmek. Her duyduğumuza inanmak yerine, "Bu doğru mu? Kaynağı ne?" diye sormak.
Teknolojiyi bilinçli kullanmak. Sosyal medyayı sınırlamak, derinlemesine içerikler tüketmek.
Yeni beceriler edinmek. Yabancı dil öğrenmek, bir enstrüman çalmak, satranç oynamak… Beyni sürekli aktif tutmak.
Son Söz: Düşünen İnsan, Özgür İnsandır
Beyin çürümesi, sessiz bir pandemi gibi yayılıyor. Ancak çaresiz değiliz. Unutmayalım: Düşünmek, insan olmanın temelidir. Zihnimizi diri tutarak, hem kendimizi hem de toplumu daha iyiye taşıyabiliriz.
"Düşünüyorum, öyleyse varım." – Descartes’ın bu sözü, bugün her zamankinden daha anlamlı. Çünkü düşünmeyi bıraktığımız anda, aslında yaşamayı da bırakıyoruz.