EKOPOLİTİK-TARİŞ’in kuru üzüm avans alım fiyatlarını açıklamasının ardından, yaşadığı don felaketinin yaralarını sarmaya çalışan üzüm üreticisi isyan ederken, üzerine bir de yaş üzüm piyasasında fırsatçılığın devreye girmesi “bağ ve üzüm üretim bölgelerinde” adeta infial yarattı.
Türkiye’nin en önemli “sofralık, şaraplık ve kuru üzüm” üretim bölgesini oluşturan Denizli’nin Sarayköy, Çal, Bekilli, Buldan ve Güney İlçelerinin belediye başkanları ile Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı üreticinin isyan bayrağını açtığı kitlesel basın açıklamaları ve protestolara katılırken, Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Genel Başkanı Ali Bülent Erdem ve Genel Örgütlenme Sekreteri Adnan Çobanoğlu sert bir açıklamaya imza attı.
YİNE; “DAYAĞI BAĞCI, ÜZÜMÜ TÜCCAR YİYECEK!”
Erdem ve Çobanoğlu yazılı basın açıklamalarında, “Üzümde Bağcılığın Yıkımı Yılını yaşıyoruz. İktidar bağcıyı, üzüm üreticisini dövüyor, üzümü ise aracılar ve şirketler yiyor. Bu hem kuru üzümde, hem sofralık ve şaraplık yaş üzümde de böyle. TÜİK verilerine göre Dünya kuru üzüm ihracatının neredeyse yüzde 24 ünü karşılayan Türkiye’de siyasi iktidar ise bu kadar stratejik önemi olan bir ürünü üretenleri koruma, kollama yerine şirketlerin insafına bırakmakta, hatta şirketlerden yana tavır almaktadır” dediler.
Öte yandan Denizli’nin üzümcü ilçelerinin belediye başkanları; ve Büyükşehir Belediye Başkanı (6 Başkan) Çal’dan, Güney’den, Sarayköy’den, Buldan’dan ve Bekilli’den yükselen üzümcü isyanına sessiz kalmadı. Ve üzüm üreticileri ile birlikte meydanlarda düzenlenen gösteri ve protestolara destek verdi. Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Bülent Nuri Çavuşoğlu’nun yanı sıra Sarayköy Belediye Başkanı Salih Konya, Buldan Belediye Başkanı Mehmet Ali Orpak, Çal Belediye Başkanı Ahmet Hakan, Bekilli Belediye Başkanı Önder Demir ve Güney Belediye Başkanı Mehmet Ali Eraydın basın açıklamaları, toplantı ve protestolara katılarak üreticilerin yanında olduklarını belirtti.
"DÜNYA ÜRETİMİNİ DÖRTTE BİRİNİ KARŞILAYAN ÜZÜMCÜMÜZÜN DÜŞÜRÜLDÜĞÜ DURUM İÇLER ACISI"
Üzüm avans fiyatı ve üzüm üreticilerinin durumu ile ilgili en sert ve detaylı açıklamayı ise Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Genel Başkanı Ali Bülent Erdem ve Genel Örgütlenme Sekreteri Adnan Çobanoğlu yaptı. Erden ve Çobanoğlu, “İklim krizinin yarattığı olumsuzluklar sonrası üzüm üreticilerini bu kez ‘serbest piyasa’ denilen şirketlerin kontrolündeki alım fiyatları vuruyor. Yüzde 30-40 olan Ege’deki don ve ayaz zararı TARSİM’in belirlemelerine göre bazı bölgelerde yüzde 60-70 seviyelerine yükseliyor. Ülke genelinde de üzüm rekoltesinin düşük olduğu bilinmesine rağmen şirketler 2024 yılının altındaki fiyatlarla yaş ve kuru üzüm almaya çalışıyor. TARİŞ’in açıkladığı avans fiyatı bile 2024 yılı avans fiyatına çok yakın. Mevcut tarım politikaları sürdürüldüğü sürece çiftçilerin mağduriyeti katlamalı olarak devam edecektir. Daha zor üreterek, daha çok masraf yaparak üreten çiftçiler, ürünlerini değerinde satamamaktadır. TÜİK verilerine göre Dünya kuru üzüm ihracatının neredeyse yüzde 24 ünü Türkiye karşılamaktadır. Siyasi iktidar ise ülkemiz için bu kadar stratejik önemi olan bir ürünü üretenleri koruma, kollama yerine şirketlerin insafına bırakmakta, hatta şirketlerden yana tavır almaktadır. 2024 yılında şarap üreten küçük işletmelere ve butik şarapçılık yapanlara yeni vergiler, parasal teminatlar vb. gibi büyük maddi yükümlülükler getirerek, üretimi bıraktırmaya, pazarın dışına atmaya çalışmış ve başarılı da olmuştur. Üreticilerin üzümlerini artı değer kazandırmak için işleyip şarap olarak satması da yasaktır. Ürününü şarap olarak satabilmesi için işletme kurması, vergiye tabi olması, gerekli teminatları ve bandrol ücretlerini de yatırması gerekmektedir. Bu nedenle şaraplık üzüm üreticileri üzümlerini şarap fabrikalarına satmak zorundadırlar. Dolayısıyla şaraplık üzüm üreten üreticiler de bir avuç şarap şirketinin insafına bırakılmış durumdadır. Olgunlaşan üzümünü kurutma olanakları çok kısıtlı olan bu üreticiler üzümleri sıcakta bozulmasın, verim ve kalite kaybı yaşanmasın diye fabrikaların alım fiyatlarını ve ne zaman ödeme yapacaklarını bilmeden şarap fabrikalarına üzüm vermek zorunda kalmaktadır. Yazılı olmayan sözleşmelerle, sözleşmeli üretim yaptırılmaktadır..” dedi
KURU ÜZÜMDE REFERANS (TABAN) FİYAT 205,50 TL OLMALIYDI!
Çiftçi-Sen Genel Başkanı Ali Bülent Erdem ve Genel Örgütlenme Sekreteri Adnan Çobanoğlu yazılı açıklamalarını şöyle sürdürdü, “Tekeli özelleştirerek, alkol ve alkollü içki üretim fabrikalarını yok pahasına satarak alkol ve şarap üretimi için üzüm alım fiyatının belirlenmesinde devre dışına çıkan devlet, büyük şarap fabrikalarının ticari çıkarlarını korumada şaraba ve alkollü içkiye yüksek vergiler koyarak tüketicilerden dolaylı vergi gelirleri elde etmede devrededir. TARİŞ’in ve ihracat şirketlerinin depolarında doğru dürüst kuru üzüm yokken, TARİŞ’in açıkladığı avans fiyat, TARİŞ’in çiftçi kooperatifi olma özelliğini yitirdiğinin, şirketlerin önünü açtığının göstergesidir. TARİŞ’in avans fiyat açıklamasından sonra alkol fabrikalarının ve yaş üzüm ihracatçısı şirketlerin yaş üzüm alım fiyatları da birden bire düşmüştür. 2025 yılı kuru üzümün ortalama kg maliyeti, bölge bölge farlılıklar göstermesine rağmen ortalama 126.5 TL civarındadır. Üzüm üreticilerinin üretebilmeleri ve insanca yaşayabilmeleri için en azından (tesis masrafları amortisman payı ve çıplak arazi değerinin faizi hesaba katılmadan oluşan) kuru üzüm maliyeti olan 126,5 TL nin üzerine yüzde 25 kar payı + yüzde 30 insanca yaşam payı (asgari yıllık enflasyon oranının çok altında bir hesaplamayla) eklenerek fiyatı belirlenmelidir. Bu hesaplamaya göre referans taban fiyatının en az 205.50TL olması gerekmektedir.”
TARSİM’İN ÜRETİCİDEN ALDIĞI SİGORTA PRİMİ KENDİNE KALDI!
Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Yöneticileri Erdem ve Çobanoğlu, “Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgili birimleri tarafından yaşanan don zararına ilişkin her ne kadar zarar tespit çalışmaları yapılmış olsa da üreticilerin zararlarını karşılamaya dönük herhangi bir adım atılmamıştır. Üreticilerin büyük bir kısmı TARSİM’e primlerin yüksekliği nedeniyle sigorta yaptıramamıştır. Kaldı ki TARSİM’in de üreticilere faydasından bahsetmekte zordur. Bakan Yumaklı’nın açıklamasına göre 2006'dan günümüze kadar 27 milyon TARSİM poliçesi düzenlenmiş, devlet TARSİM’e 34,5 milyar lira devlet prim desteği sağlamış, TARSİM ise 33 milyar lira hasar tazminatı ödemesinde bulunmuştur. Yani TARSİM devletin verdiği destek kadar bile tazminat ödememiş, üreticiden aldığı paranın tümü de kendine kalmıştır. Kısacası devlet üreticileri değil, sigorta şirketlerine destek vermiş, bir kez daha şirket yanlısı tutumunu gözler önüne sermiştir” dedi.
ÇİFTÇİYİ KANDIRAN SAHTE TÜCCARLAR DA CEZALANDIRILMALI!
Çiftçi-Sen Genel Başkanı Ali Bülent Erdem ve Genel Örgütlenme Sekreteri Adnan Çobanoğlu yazılı basın bültenini şöyle bitirdi; “Üzüm üreticilerinin karşı karşıya kaldığı bir başka problem de “tüccar” adı altındaki dolandırıcıların da olmasıdır. Devlet yıllardır bu konuda önlem almamış, çiftçileri dolandıran kişi ve şirketleri deşifre edici, cezalandırıcı yasa ve uygulamaları devreye sokmamış, bu nedenle bu dolandırıcılar her yıl binlerce çiftçinin ürününü hasat etmiş, ama para ödemesi yapmamış, şikayet edildiğinde de ceza bile almamışlardır. Ve hala piyasada dolaşmakta üzüm alımına devam etmektedirler.
ÇİFTÇİ-SEN olarak diyoruz ki; **Gerek Uluslararası sözleşmelerden gerekse de Anayasa’dan gücünü alan çiftçilerin sendikal örgütlenmesi fiyat belirlemelerinde sürece dahil edilmelidir. **TARİŞ, üretimden pazarlamaya kadar olan zincirin her halkasında, yönetim organlarında, üreticilerin söz ve karar sahibi olacağı şekilde yeniden yapılandırılmalı, kuru üzüm alımında devreye sokulmalıdır. **Kuru üzüm fiyatlarında maliyet, kar payı ve insanca yaşam payı gözetilerek sendikamızın referans fiyatları üzerinden TARİŞ tarafından destekleme alımı yapılmalı, hükümet bu konuda destek vermelidir. **İklim krizinden aşırı etkilenen bölgeler “Afet Bölgesi” ilan edilmeli, üreticilere devlet tarafından telafi edici ödemeler yapılmalıdır. **Şaraplık üzüm üreten üreticilerin üzümlerini işleyip satabilecekleri yasal düzenlemeler yapılmalı ve ürünlerini işleyerek satmaları konusunda teşvikler verilmelidir. **İklimi ve üretimi olumsuz etkileyen enerji ve madencilik faaliyetlerine tarımsal alanlarda izin verilmemeli, faaliyette olanlar da kapatılmalıdır. **Çiftçileri dolandıran şirket veya kişileri ticaretten menetme, deşifre etme vb. caydırıcı cezalar verme konusunda yasal düzenlemeler yapılmalıdır. **Tarım Sigortaları Yasası yeniden düzenlenmelidir. **Kamu agroekolojik üretime yönelen üreticilere teşvikler vermelidir.”
İLK TEPKİ ÜZÜMÜN BAŞKENTİ ÇAL’DAN GELDİ!
Denizli’nin önemli üzüm üreticisi ilçelerinden Çal’da başlayan “üzüm isyanı” ve açıklamaları Güney’de düzenlenen kalabalık üretici tepkisi ile devam etti. Denizli’nin 5 üzümcü ilçesi ve 6 CHP’li Belediye Başkanı üzümcü isyanına sessiz kalmadı. Ve üzüm üreticileri ile birlikte meydanlarda düzenlenen gösteri ve protestolara destek verdi. İlk tepki Çal ilçesi üreticilerinden geldi. Denizli’nin üzüm üretim merkezlerinden Çal’da üreticiler alım fiyatlarına isyan etti. 40 lira beklerken 20 lira fiyat alan üreticiler meydanda toplandı; ‘direneceğiz’ mesajı verdi.
İSYAN VAR, BAĞLARDA İSYAN!
Kamunun kuru üzüm alım fiyatını açıklamasının ardından piyasalarda yaş üzüm alım fiyatı da 20 lira olarak belirlendi. Çal’da maliyetin altında satış yapmak istemeyen üreticiler eski belediye binası önünde toplanarak, alıcı firmaları protesto etti. Üreticilere Çal Belediye Başkanı Ahmet Hakan da destek verdi. Maliyetlerinin 30 liranın üzerinde olduğunu, ancak 40 lira fiyatı kabul edebileceklerini belirten üreticiler, firmaların itiraz üzerine fiyatı 25 liraya çıkardığını ve bunun yeterli olmadığını söyledi. Ürünlerini satmama ve direnme kararı alan üzüm üreticileri haklarını istediklerini söyledi. Denizli’nin Güney ilçesi üzüm üreticilerinin eylemine ev sahipliği yaptı. Girdi maliyetleri artarken üzüm fiyatlarının üreticiyi yok saydığını söyleyen çiftçiler, Güney’de bir araya gelerek hem yaş hem kuru üzüm için adil fiyat talebinde bulundu. Belediye başkanları da üreticilere destek verdi.
6 BAŞKAN’DAN ÜZÜMCÜYE AÇIK VE TAM DESTEK!
Denizli’nin şaraplık üzüm üretiminde önde gelen ilçelerinden biri olan Güney, bu kez üreticilerin tepkisine sahne olan ikinci ilçe haline geldi. Yaş ve kuru üzüm fiyatlarının beklentilerin çok altında kaldığını belirten çiftçiler, Cumhuriyet Meydanı’nda toplandı.
Üzüm üreticileri, “Artan maliyetlere rağmen açıklanan fiyatlar emeğimizi hiçe sayıyor” diyerek tepki gösterdi. Toplantıya, Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Bülent Nuri Çavuşoğlu’nun yanı sıra Sarayköy Belediye Başkanı Salih Konya, Buldan Belediye Başkanı Mehmet Ali Orpak, Çal Belediye Başkanı Ahmet Hakan, Bekilli Belediye Başkanı Önder Demir ve Güney Belediye Başkanı Mehmet Ali Eraydın da katılarak üreticilerin yanında olduklarını belirtti.
Üreticiler, TARİŞ’in kuru üzüm alım fiyatlarını açıklamasının ardından, yaş üzüm piyasasında da fırsatçılığın devreye girdiğini ve alıcıların 40 TL'nin altında fiyat teklif ettiğini söyledi. Bu rakamın masrafları dahi karşılamadığını vurgulayan çiftçiler, adil bir fiyat politikası talep etti. Ziraat odalarının da destek verdiği eylemde, sürdürülebilir tarım için üreticiye hak ettiği değerin verilmesi gerektiği dile getirildi. Girdi maliyetlerindeki fahiş artışa dikkat çeken üreticiler, hem kuru hem yaş üzüm fiyatlarının yeniden belirlenmesini istedi. Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Bülent Nuri Çavuşoğlu, üreticilerin taleplerini destekleyerek “Güney ilçemizde, üzüm üreticilerimizin sesine kulak verdik. Onların alın terini ve emeğini görmezden gelen anlayışa karşı buradayız. Bu ülkenin geleceği toprağına sahip çıkan çiftçilerdedir. Biz üreticimizin yanındayız ve bu haksızlığa sessiz kalmayacağız” dedi.
